Borówka brusznica - słodko-kwaśna kuzynka żurawiny

Owoce, podobnie jak warzywa to nieodłączny składnik każdej diety. Są one ważnym źródłem witamin i minerałów. Niektóre z nich zasługują na szczególna uwagę, ponieważ zawierają ich wyjątkowo dużo. Jedną z takich roślin jest występująca pospolicie w naszych lasach borówka brusznica. Ta krzewinka posiada szereg cennych właściwości leczniczych i ogrom zastosowań. Warto więc uprawiać ją we własnym ogrodzie zarówno dla jadalnych owoców, jak walorów ozdobnych. Jej hodowla nie jest skomplikowana! Pora więc odkryć tajniki borówki brusznicy...

Borówka brusznica - charakterystyka

Borówkę brusznicę (Vaccinium vitis-idaea) spotkasz również pod innymi nazwami. Najczęściej używane określenia to: borówka czerwona, borówka wieczniezielona, czerwona jagoda, czerwienica, gogodze, gruszpan czy kwaśnica. Jest to gatunek rodzimy, występujący pospolicie w widnych lasach szpilkowych (iglastych), zaroślach i wrzosowiskach na całym niżu. Borówka brusznica zwykle kwitnie dwa razy do roku, a w maju a następnie w lipcu i sierpniu. Małe, okrągłe czerwone jagody dojrzewają od lipca do sierpnia oraz w październiku. Brusznica występuje także w odmianach wielkoowocowych, jak np. Koralle i Erntesegen.

Jak uprawiać borówkę czerwoną?

Gwarantem sukcesu uprawy borówki brusznicy jest kwaśny odczyn gleby. W przypadku zbyt wysokiego pH borówki mogą marnieć i żółknąć. Jeśli nie posiadasz odpowiedniego stanowiska, dobrym rozwiązaniem jest grządka torfowiskowa. Urządzenie jej może zająć trochę czasu, ale sprawi, że dalsza uprawa przez długi czas będzie bezproblemowa. Na takiej grządce brusznicę możesz uprawiać wraz z innymi roślinami o podobnych wymaganiach, np. wrzosy, wrzośce, różaneczniki, kalmia wąskolistna czy borówka czarna. Największy plon dają borówki czerwone uprawiane w miejscach o pełnym nasłonecznieniu. Udają się także w półcieniu. Pożytecznym zabiegiem w uprawie czerwonej jagody jest ściółkowanie. Warstwa ziemi torfowej, igliwia lub kompostu skutecznie hamuje rozwój chwastów i pomaga utrzymać wilgoć w podłożu. Ponadto dostarcza roślinom niezbędnych składników odżywczych. Pamiętaj również, by na zimę rośliny okryć np. słomą lub gałęziami świerkowymi. Pomoże to ograniczyć straty wody. Do zbioru borówki brusznicy należy przystąpić, gdy jagody są dojrzałe i dobrze wybarwione. Zbiera się je ręcznie. Ponieważ owoce nie dojrzewają jednocześnie, zbiór trzeba powtarzać co pewien czas. Zabieg możesz sobie ułatwić używając zgrzebełka do "sczesywania" jagód. Musisz się jednak liczyć z tym, że zbierzesz również niedojrzałe owoce.

✔️RADA

Do przygotowania grządki torfowiskowej będziesz potrzebował powierzchnię min. 1,5 x 1,5 m. Należy wybrać z niej glebę na głębokości około 60-80 cm. Powstały w ten sposób dół zapełnij ziemią torfową lub bogatą w humus ziemią z lasów iglastych. Jeśli gleba jest zbyt zbita, możesz rozluźnić ją dodając do niej piasek.

Borówka brusznica a żurawina

Wiele osób myli borówkę brusznicę z żurawiną. Rzeczywiście jest ona blisko z nią spokrewniona. Żurawina rośnie w Polsce głownie w północnej części kraju na torfowiskach i borach bagiennych. Borówka czerwona natomiast zamieszkuje umiarkowanie suche lasy sosnowe i mieszane. Oba owoce wizualnie są bardzo do siebie podobne. Są to małe czerwone kuleczki. Jednak owoce żurawiny są nieco większe. Mają średnicę 10 mm i są nierównomiernie pokryte kolorem. Owoce borówki brusznicy z kolei to małe, błyszczące jagody, zebrane w niewielkie grona, lekko spłaszczone i w jednolitym czerwonym kolorze. Rośliny różni też sposób, w jaki rosną. Żurawina płoży się poziomo przy ziemi cienkimi pędami, nie posiada pędów pionowych. Borówka brusznica z kolei posiada pędy pionowe, dorastające do 15-25 cm wysokości. Ma ponadto zdrewniałe, silnie rozgałęzione podziemne rozłogi. Liście to kolejny element, który pozwala rozróżnić obie rośliny. Liście żurawiny są drobne i jajowate. Ich szczyt jest lekko zaostrzony lub tępy, a brzeg podwinięty. Od spodu przybierają barwę sinawo-białą. Borówka brusznica ma liście skórzaste o eliptycznym kształcie, osiągające długość 10-25 mm. Ich brzegi są lekko podwinięte. Strona wierzchnia liści borówki czerwonej ma kolor ciemnozielony i jest błyszcząca. Od spodu natomiast liście są matowe i posiadają liczne, ciemne gruczołki. Kolejna kwestią jest termin zbioru owoców obu roślin. Owoce borówki brusznicy w Polsce dojrzewają z końcem lipca. Jej owocowanie powtarza się aż do późnej jesieni. Żurawina kwitnie od czerwca do sierpnia. Zbiera się ją po zamarznięciu bagien. I na koniec smak. Po nim również rozpoznasz, z jaką rośliną masz do czynienia. Owoce żurawiny są bardziej kwaśne i cierpkie. Podczas gdy owoce borówki czerwonej wyróżniają się lekko gorzkim i słodkawo-kwaśnym smakiem.

Właściwości borówki brusznicy

Jagody brusznicy osiągają średnicę 3-6 mm. Miąższ owoców jest biały i znajdują się w nim liczne nasiona. Borówka czerwona jest bardzo bogata w kwasy owocowe, przeciwutleniacze oraz wiele cennych witamin i minerałów. Dlatego wykorzystywana jest jako antidotum na niektóre dolegliwości. Regularne picie soku z borówki czerwonej pozwala obniżyć wysokie ciśnienie i poprawić funkcjonowanie naczyń krwionośnych. Legenda głosi, że jej lecznicze właściwości znane są od zamierzchłych czasów. Wspominał o nich już lekarz z czasów Nerona - Dioskurides. W medycynie ludowej owoce borówki brusznicy wykorzystywano do regulacji trawienia, np. przy zatruciach. jagody ponadto mają działanie moczopędne, odkażające i przeciwbiegunkowe. Dużą wartość posiadają także liście rośliny. Napar z liści borówki czerwonej warto popijać wspomagająco przy przewlekłych zapaleniach dróg moczowych. Należy pamiętać jednak, że brusznica zawiera również kwas szczawiowy. Dlatego należy zachować rozsądek przy jej spożywaniu.

Borówka brusznica - zastosowanie w kuchni

Owoce czerwonej jagody można wprawdzie spożywać na surowo. Jednak są one dość cierpkie i nie każdemu smakują. Zwykle gotuje się je w syropie i wykorzystuje jako ciekawy dodatek do potraw mięsnych, np. z dziczyzny. Oprócz tego, owoce borówki brusznicy wykorzystywane są do wyrobu soków i wszelkiego rodzaju przetworów jak dżemy czy konfitury. Owoc ten tworzy doskonałe kompozycje smakowe m.in. z jabłkami czy gruszkami.